Historia transportu – morzem, lądem i powietrzem

Wystawa prezentuje globalny rozwój technik przemieszczania się człowieka, od zarania dziejów do czasów współczesnych. Składa się z trzech niezależnych części, poświęconych transportowi lądowemu, wodnemu i powietrznemu.

Wystawa „Historia transportu – morzem, lądem i powietrzem” prezentuje globalny rozwój technik przemieszczania się człowieka, od zarania dziejów do czasów współczesnych.

Składa się z trzech niezależnych części, poświęconych transportowi lądowemu, wodnemu i powietrznemu. Każda z tych części zachowuje charakter chronologiczny, począwszy od najstarszych środków transportu, a kończąc na urządzeniach współczesnych. Oznacza to, że każda część oprze się o swoją oś czasu, zatem na całej wystawie znajdą się trzy niezależne osie, w których poszczególne zagadnienia pojawią się zgodnie z ich historyczną kolejnością. Poza prezentacją eksponatów, składowymi elementami wystawy są dodatkowe opisy merytoryczne, interaktywne stoiska oraz przekrojowe, dydaktyczne pokazy wybranych eksponatów. Charakter narracyjny całości zapewniają opisy związane z poszczególnymi zagadnieniami tematycznymi. Ich celem jest rozbudzenie ciekawości zwiedzającego i zachęta do pogłębienia tematu.

Główna i zarazem największa część wystawy poświęcona jest w całości transportowi lądowemu. Na początku zwiedzający może prześledzić rozwój budowy dróg w czasach rzymskich oraz poznać pojazdy, jakie po nich jeździły. Dalej na ekspozycji przedstawiona jest rewolucja w budownictwie dróg w XVIII wieku oraz rozpowszechnianie się transportu szynowego. Ma to związek z wynalezieniem maszyny parowej, którą początkowo bez powodzenia próbowano wykorzystać w pojazdach drogowych. Maszyna parowa znalazła jednak swoje zastosowanie w pojazdach szynowych, dzięki czemu w pierwszej połowie XIX wieku zaczął intensywnie rozwijać się transport kolejowy. Jest to w czytelny sposób przedstawione na mapach, rysunkach i modelach parowozów, a także szynowych pojazdów elektrycznych, które pojawiły się pod koniec XIX wieku.

W dalszej części ekspozycja skupia się na pojazdach z silnikiem spalinowym. Zwiedzający może obejrzeć najstarszy samochód w Polsce z 1899 roku. Jest to Cudell z silnikiem De Dion-Bouton. Obok stoi Adler z 1901 roku oraz legendarny Oldsmobile „Curved Dash”, czyli pierwszy seryjnie produkowany automobil w historii motoryzacji. Nie zabraknie także kilku produktów polskich. Między innymi mały Mikrus zbudowany w liczbie ponad 1700 sztuk oraz prototypowy Smyk, dziś niezwykle cenny eksponat. Na specjalnie przygotowanej konstrukcji ustawionych jest ponad 20 motocykli, które miały największy wpływ na rozwój jednośladów. Są polskie Sokoły, motocykle marki WSK, SHL i pamiętny Junak z czterosuwowym silnikiem. Wrażenie robi motocykl żużlowy FIS, a u starszych zwiedzających nostalgię wzbudzi OSA – polaki skuter. Produkcję zagraniczną reprezentują między innymi takie marki jak BMW, Zundapp, Sunbeam, czy czeska Jawa. Szacunek budzi trójkołowiec de Dion Bouton – motocykl wyprodukowany w 1897 roku. Sektor motoryzacyjny to nie tylko stare samochody. Na wystawie zaprezentowane będą także niezwykle cenne akcesoria związane z początkami fascynacji autami spalinowymi. Zwiedzający obejrzą autentyczne nakrętki do piast kół szprychowych, zabytkowe sygnały dźwiękowe, podręczny wulkanizator, produkcji polskiej, z okresu dwudziestolecia międzywojennego. a nawet samochodowy kufer z początków XX wieku, niezbędny w czasach, gdy auta nie posiadały bagażników. Oprócz niezwykle ciekawych eksponatów, oraz unikalnej ikonografii do dyspozycji zwiedzającego są nowoczesne monitory dotykowe, dzięki którym można dokładniej zapoznać się z historią transportu. Znajduje się tam kilkaset różnych tekstów opisujących najważniejsze samochody, jakie jeździły po europejskich drogach oraz większość pojazdów, które poruszały się po drogach polskich w XX wieku. Oprócz tego na stanowiskach multimedialnych można obejrzeć ciekawe filmy dokumentalne związane z historią transportu. Duże zainteresowanie, zwłaszcza wśród młodszej części odwiedzających mogą wzbudzić dydaktyczne modele silników spalinowych dwusuwowych i czterosuwowych, a także model pokazujący sposób funkcjonowania skrzyni biegów.

Po lewej stronie od głównej ekspozycji o transporcie lądowym znajduje się wydzielona część poświęcona transportowi wodnemu. Ten sektor opowiada o konstrukcjach pływających począwszy od czółna, a na transatlantykach kończąc.

W gablotach znajdują się modele statków żaglowych, jednostek parowych oraz z silnikami spalinowymi. Pod kątem potrzeb młodzieży szkolnej opracowana została interaktywna mapa, przedstawiająca najważniejsze zagadnienia związane z odkryciami geograficznymi. Uczniowie (ale dorośli także) mogą zapoznać się z trasami podróży Krzysztofa Kolumba, Ferdynanda Magellana, Vasco da Gamy i Jamesa Cooka. Mogą także obejrzeć doskonale wykonany model flagowej jednostki z pierwszej wyprawy Kolumba – Santa Marii.

W dalszej części ekspozycja pokazuje historię rozwoju środków transportu wodnego: statki z napędem parowym, pierwsze okręty podwodne i wreszcie ogromne statki wycieczkowe.

Część ekspozycji poświęcona jest ratownictwu wodnemu. Zainteresowanie może wzbudzić diorama pokazująca wydobycie zatopionej jednostki z dna morza. Diorama ta jest o tyle cenna, że pokazano ją w dniu otwarcia muzeum w Pałacu Kultury i Nauki w 1955 roku. Później diorama uległa degradacji, zawędrowała do muzealnych magazynów, aż wreszcie po ponad półwieczu została przez naszych specjalistów przywrócona do pierwotnego stanu. Obok tego ciekawego eksponatu zwiedzający mogą zobaczyć autentyczny kombinezon nurka, mocowany przy pomocy 12 śrub mosiężno-stalowy hełm oraz stalowe buty, używane przez nurków w pierwszej połowie XX wieku.

Ostatni sektor wystawy poświęcony jest transportowi powietrznemu. Tutaj zaprezentowane są modele aerostatów z XVIII wieku, sterowców z XIX wieku, samolotów śmigłowych i odrzutowych oraz helikopterów. Zainteresowanie wzbudzi autentyczny silnik lotniczy Jumo 004, który montowano w odrzutowym samolocie Messerschmitt Me 262. Obok prezentowane są tłokowe silniki lotnicze z początkowego okresu rozwoju awiacji. W części multimedialnej zwiedzający może szczegółowo zapoznać się z historią lotnictwa począwszy od „Flyera” braci Wright z 1903 roku, a na epoce ponaddźwiękowych samolotów pasażerskich kończąc.

Honorowe miejsce na ekspozycji o historii transportu powietrznego zajmuje sektor poświęcony Franciszkowi Żwirce. Jest tu niewielka gablota z pamiątkami sławnym pilocie, które przekazała nam jego rodzina. Zachowały się jego dokumenty osobiste, dziennik lotów, a także niektóre przedmioty stojące na biurku w gabinecie Żwirki.

Mimo trzech niezależnych części cała wystawa „morzem, lądem i powietrzem” ma spójny charakter, a narracja w szczególnym stopniu odwołuje się do polskich wątków związanych z rozwojem transportu. W części multimedialnej można zapoznać się z polskimi sukcesami w lotnictwie sportowym, przemyśle stoczniowym i osiągnięciami w dziedzinie produkcji i eksportu polskich samochodów.

Wystawa jest adresowana do odbiorców w każdym wieku, bez względu na posiadaną wiedzę i zainteresowania. Niemniej jednak, nadrzędnym celem ekspozycji są działania edukacyjne, dlatego jej profil w szczególności musi uwzględniać dzieci i młodzież w wieku szkolnym, ponieważ na ekspozycji, zgodnie z założeniami prowadzone będą lekcje muzealne w kilku, a może nawet w kilkunastu tematach. Tym samym przewiduje się następujące trzy grupy uczestników:

Grupa I: dzieci i młodzież w wielu 7-14 lat – uczestnicy lekcji muzealnych ze szkół podstawowych, dla których temat „środki transportu” zawarty jest w ustawie programowej.

Grupa II: Indywidualni zwiedzający. Często będą to dorośli z dziećmi w wieku od 5 do 18 lat. Osoby te zechcą oglądać wystawę w sposób wybiórczy, odpowiedni do ich zainteresowań. Czytelne przedstawienie zagadnień ma ułatwić dorosłym samodzielną prezentację i niejako oprowadzenie swoich podopiecznych po wystawie. Ma rozbudzić zainteresowania u młodszych odbiorców.

Grupa III: Osoby powyżej 30 roku życia, dysponujące rozległym zasobem wiadomości na temat historii transportu. Wystawa umożliwi konfrontacje ich wiedzy z materiałem przedstawionym na ekspozycji. Zaprezentowane eksponaty zobrazują temat, a przygotowane szersze opisy merytoryczne, pozwolą pogłębić znajomość poszczególnych sektorów historii wszystkich trzech środków transportu.

Cała wystawa jest wyposażona we własne autonomiczne oświetlenie awaryjne, niezależne od istniejącego w obiekcie, zdolne do funkcjonowania z własnych źródeł zasilania przez co najmniej 60 minut, włączane automatycznie po zaniku zasilania obiektowego dostarczanego z sieci jednofazowej. Ekspozycja posiada lokalny system rozgłoszeniowy umożliwiający przekazywanie komunikatów głosowych w przestrzeni wystawy, przyłączany do centrali rozgłoszeniowej muzeum.